Życie i twórczość
Najwybitniejszy - obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego - polski twórca romantyczny, poeta, wizjoner, publicysta, działacz polityczny.
Urodził się 24 grudnia 1798 r., zmarł 26 listopada 1855 r. Do jego najważniejszych dzieł należą zbiory poezji "Ballady i romanse", "Sonety Krymskie", poemat "Konrad Wallenrod", dramat "Dziady" i epopeja narodowa "Pan Tadeusz".
Pochodził z drobnej szlachty herbu Poraj. Ojciec, Mikołaj, był adwokatem przy sądach nowogródzkich. W 1807–15 Mickiewicz uczył się w szkole dominikanów w Nowogródku, następnie na uniwersytecie w Wilnie przygotowywał się do zawodu nauczycielskiego (stypendium zobowiązywało go do kilkuletniej pracy w szkole). Wiedzę gruntowną zwłaszcza w zakresie filologii, uzupełniał samokształceniem wraz z przyjaciółmi (J. Czeczot, F. Malewski, T. Zan, J. Jeżowski). Więcej informacji znajdziesz tutaj
Teksty wybranych utworów
„Romantyczność”
„Konrad Wallenrod. Powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich”
Oda do młodości
Powstała w 1820 roku. Ideały młodości (lot, wspólnota, bunt, ale nie destruktywny, praca nad doskonaleniem się) zostały w niej wyrażone za pomocą klasycznej formie ody (patetycznej pieśni pochwalnej). Martwy świat starości został przeciwstawiony orlej potędze lotów młodości, która ma odnowić stare oblicze ziemi. Elementy tradycji oświeceniowej, takie jak wspólne działanie, przekonanie o możliwości doskonalenia się i walce z „przesądami światło ćmiącymi”, mitologiczny wzorzec Herkulesa retoryczna poetyka, zostały przetransponowane w duchu romantycznej ideologii (młodość i bunt jako wartości absolutne).
Ballady i romanse
Datę ich wydania (rok 1822) w I tomie Poezji uważa się za symboliczny początek romantyzmu w Polsce, otwierały one bowiem świat romantycznej fantastyki. Miejsca, w których dzieje się większość ballad, są realne – jezioro Świteź, Płużyny, Ruta, góra Żarnowa, ale postaci (Świtezianka, Rybka, diabły, upiory), jakie je zamieszkują, i zdarzenia, do których w tej swojskiej przestrzeni dochodzi, należą do porządku ponadzmysłowego, nierzeczywistego. Niektóre z utworów ukazują cudowne przeobrażenia łączące człowieka z przyrodą (Rybka, Świteź, Świtezianka), inne – mniej lub bardziej żartobliwe interwencje mocy nieczystych (Pani Twardowska) lub historie upiorów (To lubię), jeszcze inne ujawniają bezwzględność natury, zawartej w niej wyższej sprawiedliwości (Lilie). Więcej zobacz tutaj
Grażyna. Powieść litewska
Wydana została w II tomie Poezji razem z II częścią Dziadów. Opowiada o średniowiecznej Litwie i choć główne postacie, książę nowogródzki Litawor i jego żona Grażyna, są fikcyjne, to odautorskie przypisy oraz odwołania do źródeł mają uwiarygodnić cały utwór. Dlatego niekiedy nazywa się ją „poematem archeologicznym”, dającym wierny obraz dawnej Litwy. Ale tematyka utworu – problem zdrady narodowej, szukania sprzymierzeńców wśród wrogich Krzyżaków, odpowiedzialności obywatelskiej – pozwala go nazwać także poematem politycznym. Przede wszystkim zaś Grażyna przedstawia przemianę głównej bohaterki, która, wiedziona instynktem narodowym, przebiera się w zbroję Litawora i wspomaga Litwinów w bitwie. W ten sposób niweczy plany męża, ale w imię wyższych racji narodowych. Patriotyzm bierze w niej górę nad posłuszeństwem wobec męża i władcy. W zakończeniu powieści umiera jak mężczyzna, na pogrzebowym stosie, natomiast Litawor popełnia samobójstwo, zgodnie ze zwyczajem dobrowolnej śmierci wdów, rzucając się w ogień.
Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie
Pisany w Paryżu, z nostalgii za „krajem lat dziecinnych”, stworzony jako obraz Polski idealnej, szczęśliwej, swojskiej, takiej, która odeszła już w przeszłość, przedstawiał rzeczywistość diametralnie różną od opisanej w Epilogu – odnalezionym w pośmiertnych papierach poety – współczesności.
Jest to dzieło wielogatunkowe, łączące w sobie elementy różnych gatunków literackich, takich jak: epopeja – bo wzorowane jest na wzorach klasycznych – Iliadzie i Odysei Homera, zaczyna się inwokacją, zawiera wiele rozbudowanych („homeryckich”) porównań, opisy bitew, a zastosowany w nim 13-zgłoskowiec ze średniówką po 7. sylabie jest odpowiednikiem antycznego heksametru; epopeja narodowa, bo przedstawia losy danego narodu w ważnym dla niego, pełnym nadziei na odzyskanie niepodległości, momencie historycznym związanym z wyprawą Napoleona na Rosję; sielanka (idylla) – bo opisuje świat pierwotnego szczęścia, do którego dopiero – za sprawą Jacka Soplicy i idei wywołania powstania na Litwie – wkracza historia; gawęda – bo jest nasycone opowieściami Wojskiego; powieść – wg Kazimierza Wyki „najświetniejsza i najbardziej nowatorska”; zawiera typowe wątki powieściowo-romansowe, np. miłość z przeszkodami, znaczący udział postaci fikcyjnych w wydarzeniach historycznych; poemat metafizyczny – określenie Czesława Miłosza, uwypuklające obecny i przedstawiany w całym utworze „ład istnienia”. Więcej zobacz tutaj
Rękopis "Ody do młodości" A. Mickiewicza
Myśl mesjanistyczna Adama Mickiewicza
Mickiewicz zawarł w III części „Dziadów” myśl historiozoficzną uzasadniającą cierpienie narodu polskiego w planie dziejów świata. Według poety martyrologia Polski i Polaków ma sens zbawczy, analogiczny do eschatologicznego sensu cierpienia Chrystusa. Podobnie jak męka Jezusa, cierpienie Polski jest niezawinione, ale ma służyć wyzwoleniu wszystkich ludzi i narodów. Mickiewicz uwzniośla i uświęca zatem męczeństwo Polaków, nadaje mu wyższy sens. Więcej zobacz tutaj